GASTBLOG: DE ANGST VOOR HET ONBEKENDE

Niets menselijks is ons vreemd, ook mij niet. Bij tijd en wijlen betrap ik mijzelf op een bijna masochistisch trekje, ik ga lezen op social media. Tegen beter weten in hoop ik op berichtgeving van een wereld die wakker aan het worden is, zo heel af en toe zie ik in gedachten een beeld voor me. Hoe mensen voorzichtig de straat op gaan, buur na buur trekt de voordeur open. Alsof ze bang zijn dat de lucht nog steeds besmet is, ze kijken elkaar vragend aan ‘Is het echt zo? Hebben we ons al die tijd voor laten liegen en geloofden we er heilig in?’ Het helpt me, hoe gek het ook mag klinken, om vast te houden aan een toekomstbeeld waarin de waarheid naar buiten komt.

Echter tijdens mijn zeldzame dwaal momentjes, zoals gister toen ik las dat een deel van de bedachte nieuwe maatregelen waren uitgelekt, dan word ik opgezogen door de negatieve toonzetting van mensen in de greep van angst. Ik passeer talloze twitter berichten waar de toon alles behalve vriendelijk is, het duurt nog een nacht slecht slapen tot een verhelderend inzicht zich manifesteert.

Dit is het mechanisme van pure angst, het is het bekende mechanisme dat slachtoffers kenmerkt die lange tijd in een omgeving van onderdrukking en manipulatie hebben geleefd. Ze verdedigen hun eigen waarheid uit angst om een onbekende nieuwe waarheid te verkennen. Liever nog blijven ze leven in een onveilige omgeving, die is namelijk bekend en daarmee veilig.

Angst hebben voor het onbekende is een deel van onze natuur, het is basaal, bijna een instinct. We zijn terughoudend wanneer we niet weten wat we van het onbekende kunnen verwachten, we zijn als mens gewoontedieren die moeite hebben om nieuwe verbindingen in de hersenen aan te maken. Al maanden leven we met de angst om besmet te worden, die ging van angst om ziek te worden naar angst om besmet te worden. Onze omgeving, media, werkgevers, overheid, hebben flink bijgedragen deze angst te voeden. Er werden ons zelfs tools aangereikt om het risico te reduceren, iets wat we direct omarmden want daarmee werd ons een veiligheid aangereikt. Daarmee kregen we controle, konden we ons afschermen en de angst buiten de deur houden.

Nu angst weer hard op onze deur klopt is het nog beangstigender om een stap buiten de deur te zetten, dus houden we vast aan schijnveiligheden. Het is bijna geloven in het spelletje dat menigeen als kind speelde, ‘als ik om en om op de stoeptegels stap dan kan mij niets overkomen’. We hebben een natuurlijke behoefte aan ons veilig voelen, en we verdedigen wanneer aan ons gevoel van veiligheid wordt getrokken.

Dat is wat ik om mij heen zie gebeuren, hoe sterker het geluid van een andere omgeving (als veilige omgeving) doorklinkt, des te feller wordt er beschermd en geschermd. Er wordt een aanval ingezet op iedereen die het bekende veilige gevoel omver probeert te duwen. Dus wordt er gespot met mensen die aan deze veiligheid tornen, het is uit angst. Een hele diepe primaire angst om in te moeten gaan zien dat de manier waarop geleefd wordt veilig lijkt, maar het niet is.

Het vraagt veel van de mensen die het anders zien, die al tot het inzicht zijn gekomen dat we geïndoctrineerd werden om angst te omarmen en ons leven anders in te richten. Ik probeer mijzelf moed in te spreken, en te blijven realiseren dat mijn omgeving zich zo gedraagt vanuit pure angst. Dat ik liefdevol en standvastig moet blijven, dat ik genuanceerd moet blijven spiegelen maar niet trachten te overtuigen. In gedachten omarm ik de wereld en mensen die zich vasthouden aan hun veilige wereldje en omring ze met heel veel liefde.

Dat klinkt voor velen zweverig wellicht, mij helpt het om bij het bewustzijn te blijven dat mensen die angstig zijn moeite hebben om een andere realiteit te omarmen. Het helpt me om mild te blijven, ook wanneer ik zie hoe angst leidt tot agressieve en vaak respectloze uitlatingen. Het helpt me om mijn angstige medemens niet te veroordelen, maar bijna als een therapeut berustend gade te slaan en van tijd tot tijd voeding te geven waarmee de realiteit binnen kan dringen.

Er ligt een nieuw kruispunt voor ons, de overheid kondigt nieuwe maatregelen aan, deze zullen door velen omarmd worden omdat ze aansluiten op de tools die zij eerder al hebben omarmd. De tools die hun gevoel van veiligheid overeind houdt. Een lange adem is er nodig, samen met mildheid en heel veel liefde voor onze angstige medemens.

Karen Smits, 13 oktober 2020